مخاطرات بهداشتی حشره ساس تختخواب:
ساسهای بستر: سیمیسیده
سه گونه نزدیک به هم از ساس های بستر خونخوار بوده و انگل خارجی انسان هستند.
|
Cimex. lectularius |
از نظر مرفولوژی به هم شبیه اند حشراتی بیضوی،پهن و قهوهای مایل به قرمزند . منقار ساس ها عضوی بند بند و کشیده است . در مواقعی که از آن استفاده نمیشود . در سطح شکمی نگه داشته میشود.منقار برای خونخواری تطابق پیدا کرده است | |
|
ساس های بستر حاره ای |
Cimex. hemipterus | |
|
Cimex.boueti |
ساس های بستر انتشار جهانی دارند.
تاریخچه:
ساسهای بستر از انگل های خارجی حیوانات ساکن غار (احتمالا خفاشها) در زمان غارنشینی انسان تکامل پیدا کرده اند. اولین بار توسط نویسندگان رومی و یونانی به عنوان یک مشکل در مدیترانه از آنها یاد شده است. این حشرات در قرن 11 در آلمان ،قرن 13 در فرانسه و قرن 16 در انگلیس تعیین هویت شدند.
مشکلات بهداشتی ساسها:
ساسهای بستر متهم به انتقال تعداد زیادی از بیماریها شده اند ولی تاکنون موارد ذیل ثابت شده است
- انتقال مکانیکی ویروس هپاتیت B
- ایجاد کم خونی(به علت خونخواری زیاد)
- حساسیت در افراد حساس در بعضی افراد ممکن است تاولهای هموراژیک بزرگی به وجود آید. و در بعضی ممکن است قرمزی و ادم مشاهده شود.
- کم خوابی یا بیخوابی
- خارش شدید و عفونت های ثانویه
- بوی بد مکان ساس زده
چرخه زندگی: در محل سکونت انسان مانند منازل،هتل ها، خوابگاهها، زندان ها،سرباز خانه ها، بیمارستان ها ، سرای سالمندان و ... یافت میشود.
آنها در شکاف دیوار ، کف خانه ها،اثاثیه ، لابلای کارتنها،پشت کاغذ دیواری ، کمد ها و درهای چوبی و قفسه کتابخانه ها مبلمان ، تشکها ، و پشتی ها مخفی میشوند.
در شب و نور کم فعال هستند و از میزبان خفته تغذیه میکنند. اگر انسان در دسترس آنها نباشد از سایر حیوانات خونخواری میکنند.
ساسها هنگام خونخواری 3 یا 4 بار با فاصله چند دقیقه شخص را میگزند تا سیر شوند.
ماده بالغ روزی 2-3 تخم میگذارد. که در طول زندگی جمعا 200-500 تخم می رسد. تخم های یک میلیمتری سفید مروارید شکل اند. در مکانهای یاد شده قرار داده میشوند. زمان باز شدن تخم ها که معمولا 10-9 روز بعد از جنین دار شدن است به درجه حرارت بستگی دارد. 5 مرحله نمفی وجود دارد. که هر مرحله قبل از پوست اندازی به یک وعده خون نیاز دارد تا تبدیل به مرحله بعدی گردد.
مراحل تخم تا بلوغ کامل و تخم گذاری مجدد بسته به حرارت محیط بین 19-7 هفته متغیر است . در حرارت 27 درجه تخم ها در کمتر از یک هفته شکفته میشوند. درطول سال چند نسل ساس بوجود می آید. در دسترس بودن منبع خون در زمان تولید مثل تاثیر میگذارد. ساس های بالغ در تابستان هر هفته تغذیه میکنند. در ماههای سرد تر تغذیه آنها کمتر صورت میگیرد. در زمستان چیزی نمی خورند و در بهار برای تغذیه ظاهر میشوند. ساس ها گرسنگی را تا 550 روز تحمل میکنند!خانه هایی که مستاجری هستند بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند
تشخیص:
- زخم های محل گزش پاپولهای سفتی بوده که از یکدیگر فاصله کمی داشته و دوتادوتا یا سه تا سه تا با هم ظاهر میشوند. شکل خوشه ای گزش ها در تمایز گذاشتن بین زخم ها با گزش سایر حشرات مهم است.
- دیدن ساس (مرده یا زنده) در محل خواب
- رد خون در روی ملحفه ها و مخفی گاههای ساسها
- روش کردن ناگهانی برق در شب و مشاهده ساس ها
- جستجو در لابلای درزها و شکاف ها
درمان:
خارش ناشی از گزش ساس ها به درمانهای علامتی پاسخ می دهد.
کنترل:
- بهسازی محیط
- سمیاشی
بهسازی محیط:
- دور انداختن وسایل آلوده و سوزاندن آنها
- حذف درزها و شکاف ها و برداشتن کاغذ های دیواری
- گچ کردن ساختمان(در ساختمانهایی که گل – گچ هستند یا درز و شکاف در کف و دیوار دارند)
- دوغاب کف ساختمان با سیمان
- پهن کردن وسایل خانه در آفتاب
بعضی از لباسها را با جوشاندن سالمسازی کنید . در صورتی که حجم آلودگی پایین باشد با رعایت مسائل ایمنی میتوان با مشعل های گازی شکاف ها و درزها را حرارت داد(باید مواظب اشتعال و سایل سوزنده و سیم کشی برق داخل و خارج دیوارها باشید) استفاده از جارو برقی میتواند مفید باشد به شرط اینکه از کیسه یکبار مصرف استفاده شود و در نهایت کیسه سوزانده یا جوشانده شود در صورتی که کیسه یکبار مصرف در دسترس نباشد. کیسه را فورا بعد از جاروکشی بجوشانید.
سموم موثر بر ساسها:
سم HCH و سم BHC سم دی اکساکارب و سم بندیو کارب ، سم ددت،سم دیازینون سم فن کلروفوس، یودفن فوس لیندین،مالاتیون و پرویوکسور موثر میباشند
اضافه کردن پیرترین یا پیرتروئیدهای ترکیبی مثل بیورزمترین مفید است چون باعث خارج شدن ساس از پناهگاههایشان میشود و تماس آنها را با سطوح سمپاشی شده افزایش میابد.
سمپاشی به صورت دستی یا کمپرسی روی دیوارها و کف اطاقها صورت میگیرد.
رختخواب کودکان و گهواره اطفال نباید سمپاشی شود . در این مورد لباس ها و .. را بجوشانید. برای کسب اطلاعات بیشتر به پرسنل بهداشت محیط شاغل در مرکز بهداشت محل خود مراجعه کنید.
منابع:حشره شناس پزشکی دکتر زعیم و ...
بیماریهای انگلی ترجمه دکتر فرقان پرست و....
بهداشت محیط تالیف زهرا بهنودی
علی مرادی کارشناس بهداشت محیط
- ساس , ساس تختخواب Cimex lectularius