راسته دوبالان Diptera مثل مگس ها
دوبالان يکی از بزرگترين راسته های حشرات را تشکيل می دهند که از نظر انبوهی جمعيت و تعداد گونه ها تقريبا در همه جا فراوانند. اکثر دوبالان به علت داشتن يک جفت بال ، به سهولت از حشراتی که کلمه " Fly " در مورد آنها بکار می رود نظير ( Sawflies ، Dragonflies ، Stoneflies و ... ) متمايز می شوند. اين يک جفت بال ، بالهای جلويی بوده و جفت بال عقبی آنها به اندامهای برآمده کوچکی به نام هالتر يا شاهنگ تحليل يافته اند که بعنوان اندام های تعادلی عمل می کنند . در تعدادی از ساير راسته ها نيز مواردی ديده می شد که افراد آنها يک جفت بال دارند ( تعدادی از يک روزه ها ، تعدادی از سوسک ها ، شپشک های نباتی نر و ... ) ، ولی هيچکدام از آنها بجز شپشک های نباتی نر ، بالهای عقبی تبديل شده به هالتر ندارند. برای تفکيک دوبالان " Diptera " از حشرات "دوبال" ساير راسته ها ، گاهی آنها ررا تحت عنوان " دوبالان " Tow-Winged flies می نامند. در اسامی عمومی دوبالان کلمه "fly" به عنوان يک کلمه متمايز کننده مطرح می شود ، در صورتيکه در اسامی عمومی حشرات ساير راسته ها اين کلمه با کلمه توصيفی همراه می گردد.
اکثر دوبالان حشراتی نسبتا کوچک ، با بدنی نرم بوده و عده ای کاملا ريزند . با وجود اين ، بسياری از آنها دارای اهميت اقتصادی زيادی می باشند . پشه ها ، مگس های سياه ، ميدج های نيش زن ، خرمگس ها ، مگس های اصطبل و ... خونخوار بوده و از آفات مهم انسان و حيوانات محسوب می شوند . اکثر حشرات خونخوار و بعضی از انواع گندخوار نظير مگسهای خانگی و مگسهای آبی (کاليفوريده) ، ناقلين مهم بيماری ها هستند .
ارگانيسم های عامل بيماری های مالاريا ، تب زرد ، فيلايازيس ، تب دانگ ، خواب ، تيفوئيد (حصبه) ، اسهال و ديگر پاتوژن ها توسط دوبالان منتقل و منتشر می شوند. برخی دوبالان نظيرمگس گندم Mayetiola destractor(Say) و کرم سيب از آفات مهم گياهان زراعی محسوب می گردند . از طرفی تعداد زيادی از دوبالان به عنوان گندخوار برای انسان مفيدند. عده ای شکارچی يا انگل مهم آفات حشره ای بوده ، برخی در گرده افشانی گياهان زراعی کمک می کنند و بعضی نيز دشمنان طبيعی علفهای زيان آور محسوب می شوند.
قطعات دهانی دو بالان از نوع مکنده بوده ، اما تغييرات قابل توجهی در ساختمان قطعات دهانی افراد اين راسته وجود دارد. در بيشتر آنها قطعات دهانی از نوع سوراخ کننده ( زننده ) می باشند. در عده ای مکنده يا ليسنده بوده و در تعدادی نيز اين اندام ها بحدی کم رشد نموده که وظيفه ای انجام نمی دهند.
راسته دو بالان دگرديسی کامل داشته و لارو اغلب آنها ماگوت (Maggots ) ناميده می شود. لاروها عموما بدون پا و کرمی شکل هستند. در خانواده های ابتدايی ( زير راسته Nematocera ) سر معمولا خوب رشد کرده و آرواره های بالا بطور افقی حرکت می کنند.
درخانواده های پيشرفته (زير راسته Brachycera ) رشد سر کم بوده و قلاب های دهانی در يک صفحه عمودی حرکت می کنند . در بعضی از خانواده های براکی سرا (گروه های Asilomorpha و Tabanomorpha ) سر لارو اسکلروتيزه و کم و بيش تو رونده (Retractile) می باشد ، در حاليکه در عده ای ( گروه Muscomorpha ) هيچ نع اسکلروتيزاسيون بجز قطعات دهانی در سر ديده نمی شود .
شفيره در زير راسته نماتوسرا از نوع غير آزاد (obtect ) بده در حاليکه در ساير دویالان مخفی (coarctate) است . بدين معنی که مرحله شفيرگی در داخل پوسته آخرين سن لاروی که به آن پوپاريوم می گويند سپری می شد. لاروهای دوبالان در اماکن مختلف زندگی می کنند . تعداد زيادی از آنها در انواع محيط های آبی شامل جويبارها ، استخرها ، درياچه ها و گودال های موقتی و آبهای شور و قليايی زندگی می کنند.
لاروهايی که از گياهان تغذيه می کنند ، معمولا در داخل بعضی از بافت های گياهی به عنوان مينوز برگ ، حشرات گالزا ، ساقه خوار و ريشه خوار زندگی می کنند. لاروهای شکارچی در محيط های متفاوتی نظير آب ، خاک ، زير پوسته درختان ، سنگها يا روی رستنی ها فعاليت می کنند. گونه Haeomyia petrolei (Coqu) از خانواده Ephydridae در حوضچه های نفت خام زندگی می کند. ساير افدريدها در درياچه های خيلی شور تکثير می يابند. حشره بالغ دوبالان روی گياهان مختلف يا مايعات حيوانی نظير شهد ، ترشحات و يا خون تغذيه می کنند. اکثر گونه ها از شهد و شيره تغذيه نموده اما بسياری از آنها خونخوار و يا پريداتور ديگر حشرات نيز می باشند.
- معرفی و مطالب در مورد راسته ها