خصوصيات دشمنان طبيعي مطلوب،پودمان کاشت و تکثير و پرورش گلهاي زينتي - آفات گياهان زينتي:
* خصوصيات دشمن طبيعي مطلوب
1) سازگاري اکولوژيکي؛ بايد بين نيازهاي اکولوژيک دشمن طبيعي و ميزبان مخصوصا از نظر دما و رطوبت مطلوب تطابق وجود داشته باشد. براي مثال، يک دشمن طبيعي در منطقه گرمسير را نمي‌توان وارد يک منطقه سردسير کرد و انتظار کارآيي مطلوب را از آن داشت.
هماهنگي زماني و مکاني؛ بايد بين فعاليت فصلي دشمن طبيعي و ميزبان تطابق وجود داشته باشد. البته در كنترل گياهان زينتي و گلخانه‌اي تطابق فصلي را مي‌توان از طريق رهاسازي دشمن طبيعي به صورت مصنوعي ايجاد نمود.
فرض کنيد که جمعيت آفت در ارديبهشت ماه به اوج طبيعي Peak خود مي‌رسد. در حاليکه جمعيت دشمن طبيعي مثلاً در اواخر خرداد به حداکثر خود مي‌رسد. بنابراين دشمن طبيعي نمي‌تواند در موقع مناسب مؤثر باشد زيرا آفت زودتر خسارتش را وارد کرده است .
در مورد پارازيتوئيدها وجود هماهنگي داخلي (Internet synchronization) با ميزبان ضروري است. به عبارتي پارازيتوئيد بايد قادر باشد مراحل رشد و نمو را در داخل بدن ميزبان طي کند و تبديل به حشره کامل شود. اگر پارازيتوئيد نتواند به حشره کامل تبديل شود لازم است که در هر نسل آفت، يك رهاسازي مجدد وجود داشته باشد. اين مسئله در مورد آفات گلخانه‌اي و آفات گياهان زينتي مقرون به صرفه نيست.
کلمات کلیدی:خصوصيات دشمنان طبيعي مطلوب>پودمان کاشت و تکثير و پرورش گلهاي زينتي - آفات گياهان زينتي>علمی کاربردی
روش‌هاي مختلف رهاسازي دشمنان طبيعي
بطور کلي رها سازي دشمنان طبيعي به سه صورت انجام مي‌شود :
2) رها سازي تلقيحي يا (Inoculative release)؛ در اين روش دشمن طبيعي يک بار تکثير و رهاسازي مي‌شود. اين دشمن طبيعي براي هميشه در اکوسيستم و در محيط مستقر مي‌شود و آفت را تحت کنترل در مي‌آورد. يکي از جالب‌ترين روش‌هاي کنترل آفات است که به آن کنترل بيولوژيک کلاسيک هم اطلاق مي‌شود.
3) روش رهاسازي تلقيحي فصلي يا (Seasonal inoculative release)؛ براي كنترل بيولوژيك آفات گياهان گلخانه‌اي از روش رهاسازي تلقيحي فصلي استفاده مي‌شود. در اين روش در ابتداي فصل يا در زماني که آفت در گلخانه ظاهر مي‌شود دشمن طبيعي رهاسازي مي‌شود و تا انتهاي فصل دشمن طبيعي فعاليت مي‌کند و آفت را تحت کنترل در مي‌آورد. در واقع اين روش در مواردي استفاده مي‌شود که امکان ادامه کنترل بيولوژيک يا ادامه بقاي دشمن طبيعي در شرايط گلخانه در طي سال‌هاي متوالي وجود ندارد.
4) روش رهاسازي اشباعي يا (Inundative release)؛ در هر زماني که نياز باشد دشمن طبيعي را در محيط رهاسازي مي‌كنند. و كلاً بقا دشمن طبيعي در محيط هدف نيست، بلکه رهاسازي دشمن طبيعي و کاهش جمعيت آفت کفايت مي‌کند. اگر مجدد جمعيت آفت افزايش پيدا کرد رهاسازي ديگري انجام مي‌شود.
5) واکنش به تراکم؛ دشمن طبيعي مطلوب بايد به سرعت به تغييرات جمعيت ميزبان يا آفت واكنش نشان دهد. يعني وقتي که جمعيت آفت افزايش پيدا مي‌کند، دشمن طبيعي بايد به اين افزايش تراکم ميزبان يا آفت، بسرعت واکنش نشان دهد و جمعيت خود را افزايش دهد. وقتي که جمعيت ميزبان کاهش پيدا مي‌کند جمعيت دشمن طبيعي يا پارازيتوئيد يا پرداتور هم کاهش پيدا کند.
6) ظرفيت توليد مثل؛ سرعت رشد جمعيت دشمن طبيعي بايد برابر يا بيشتر از ميزبان يا آفت باشد.
مثلاً اگر آفتي در يک محدوده زماني مي‌تواند 20 نتاج ماده توليد کند دشمن طبيعي آن هم حداقل بايد 20 نتاج ماده توليد كند تا دشمن طبيعي مؤثر باشد.
7) قدرت جستجوگري؛ دشمن طبيعي مطلوب بايد قادر باشد ميزبان يا آفت را در تراكم‌هاي پايين پيدا كرده و آنها را مورد حمله قرار دهد يا پارازيته كند. دشمنان طبيعي مؤثر از قدرت جستجوگري بالايي برخوردارند و مي‌توانند جمعيت ميزبانشان را در سطوح پايين تحت کنترل در بياورند. درحاليکه دشمنان طبيعي که از قدرت جستجوگري پاييني برخوردارند عموماً قادر به پيدا كردن ميزبان در تراکم‌هاي پايين نيستند.
8) اختصاصي بودن ميزبان؛ مؤثرترين دشمنان طبيعي مونوفاژ هستند. دشمنان طبيعي با طيف ميزباني محدود نسبت به دشمنان طبيعي با طيف ميزباني وسيع در كنترل آفات موفق‌تر هستند.
دشمنان طبيعي که طيف ميزباني وسيع دارند خيلي در کنترل آفات مؤثر نيستند. دشمنان طبيعي پلي‌فاژ بدليل اينکه در روي يک ميزبان تمرکز پيدا نمي‌کنند عموماً قادر به کنترل يک آفت خاص نيستند. و نمي‌توانند به سرعت به تغييرات جمعيت يک آفت خاص واکنش نشان دهند. در حاليکه دشمنان طبيعي مونوفاژ و در مواردي اليگوفاژها بسرعت به تراکم جمعيت ميزبان خودشان واکنش نشان مي‌دهند.
9) هيپرپارازيتيسم؛ هيپرپارازيتيسم رشد و نمو يک پارازيتوئيد روي يک پارازيتوئيد ديگر است و به عنوان يك پديده منفي در برنامه‌هاي كنترل بيولوژيك قلمداد مي‌شود.
10) قابليت پرورش و تكثير انبوه؛ قابليت پرورش دشمن طبيعي شرط اصلي هر برنامه كنترل بيولوژيك آفات مي‌باشد. يک تغيير ساده در بيولوژيك يک آفت ممكن است هزينه پرورش دشمن طبيعي را تا 100 برابر افزايش دهد.
www2.irib.ir
- دشمنان حشرات